Cypr to ostatni kraj w Europie podzielony murem. Kiedyś społeczności grecka i turecka wspólnie egzystowały na tej rajskiej wyspie, ale jak to w życiu bywa, historia lubi się powtarzać, a ludzie z premedytacją popełniają te same błędny, prowadzące do agresji, wojen i nienawiści.
Podział Cypru był jednym z najgorszych rozwiązań z jakim teraz trzeba żyć. Cypr „południowy” wstąpił do UE i czerpie z tego korzyści, natomiast część „turecka” (jako państwo nie uznawane na świecie) może jedynie polegać na swojej macierzy – Turcji.

Jak do tego doszło? – kawałek historii

Mamy rok 1876. Trwa wojna turecko-rosyjska. Wielka Brytania w porozumieniu z Francją zajmuje Cypr, tłumacząc to zabiegiem uniemożliwiającym wzmocnienie się Imperium Rosyjskiemu na Bałkanach i Morzu Śródziemnym. Dwa lata później Brytyjczycy podpisują z tureckim sułtanem tajną konwencję „cypryjską”, na mocy której mogą „panować” na wyspie, a mieszkającym na niej Turkom gwarantowali wolność religijną oraz wsparcie. W trakcie I wojny światowej Turcja opowiedziała się jednak po stronie Państw Centralnych – czyli m.in. Niemcami i Austro-Węgrami. Po tej akcji Brytyjczycy zagarnęli Cypr dla siebie oraz zerwali dotychczasowe ustalenia w sprawie wyspy z Turkami. Następnie zaczęła się przymilać i uśmiechać w kierunku Greków, obiecując wyspę w zamian za udostępnienie Krety na potrzeby wojskowej bazy… . Ostatecznie kilka lat po zakończeniu I wojny światowej na mocy traktatu pokojowego, Wielka Brytania otrzymała Cypr, który formalnie zaczął nosić status kolonii brytyjskiej… . Oczywiście oficjalni włodarze wyspy stali się przeciwnikami połączenia z Grecją… i sądzili, że podnosząc standard życia jej mieszkańców, odciągną ich od ruchów niepodległościowych. A jednak tak się nie stało!  

Mamy  rok 1950. Kościół cypryjski przeprowadza plebiscyt wśród prawosławnych greków na temat połączenia Cypru z Grecją – 96% głosowało za połączeniem. Wielka Brytania nie chciała nadal słyszeć o samostanowieniu Cypru. Dla nich wyspa razem z Gibraltarem i Maltą, tworzyła łańcuch baz morskich o znaczeniu militarnym i handlowym i nie mieli zamiaru rezygnować z tak dobrej miejscówki. Przywódca religijny Cypru i późniejszy jego prezydent – arcybiskup Makarios III obejmuje przywództwo w walce z „kolonizatorami” i nawołuje mieszkańców do walki o niepodległość i przyłączenie do greckiej macierzy. 

Powstaje organizacja EOKA (Cypryjska Organizacja Wyzwolenia Narodowego), której głównym celem będzie walka z władzą brytyjską na wyspie oraz doprowadzenie do połączenia z Grecją;

Wielka Brytania nawiązuje tajną współpracę z Turkami cypryjskimi i rządem tureckim w celu usprawnienia ich machiny propagandowej oraz namawia do wniesienia postulatu o podziale wyspy na część „grecką” i „turecką”.  Turcy powołują w tym czasie również paramilitarną organizację TMT (Turecka Organizacja Obronna) w celu siania zamętu na wyspie i likwidacji niewygodnych Turków o odmiennych poglądach.

Brytyjczycy chcąc osłabić, a wręcz stłumić dążenia Greków cypryjskich do niepodległości i połączenia z Grecją, założyli plan podziału wyspy na dwie części. Stany Zjednoczone jednak nie zgodziły się na to i w 1959 roku w Zurychu zorganizowano spotkanie premierów Grecji i Turcji w celu „dogadania się”. Plan był następujący: dać Cyprowi niepodległość, na czele państwa miał stanąć prezydent  – Grek cypryjski, a wiceprezydentem Turek cypryjski. Tym samym miał się zakończyć okres panowania Brytyjczyków, jednak, żeby nie było tak kolorowo, pod pewnymi warunkami, na ich korzyść zachowali dla siebie część terytorium wyspy pod bazy wojskowe.

Konflikt odżył w 1963 roku, kiedy to Makarios III zaproponował zmiany w konstytucji, które umożliwiałyby połączenie Cypru z Grecją oraz ograniczałyby pewne prawa cypryjskim Turkom – np.: prawo weta dla decyzji rządu. Turcy przeciwstawili się tym propozycjom, w wyniku czego znów aktywowały się bojówki EOKI i rozpoczął się ponowny rozlew krwi… . W Nikozji Brytyjczycy stworzyli tzw. zieloną linię rozdzielając zwaśnione strony. W Grecji władzę objęła junta wojskowa, która jest przeciwna Makariosowi III, a w lipcu 1974 roku doszło do zamachu stanu, w wyniku którego musiał on uciec z wyspy na Maltę (został ewakuowany przez Brytyjczyków). Na czele państwa staje nowy prezydent, a sytuacja demograficzna na wyspie wyglądała tak: 77% stanowili Grecy cypryjscy, a 18% Turcy cypryjscy.

Turcy obawiając się w tej nowej sytuacji politycznej, kolejnej, zdecydowanej próby przyłączenia Cypru do Grecji, postanowili przeprowadzić 20 lipca 1974 roku inwazję wojskową na wyspę. Finalnie zajęli 1/3 wyspy i ten stan rzeczy pozostał do dnia dzisiejszego… . W 1983 roku Turcy powołali Republikę Turecką Cypru Północnego – państwa uznawanego na arenie międzynarodowej tylko przez Turcję.  

Do dnia dzisiejszego nie rozwiązano tego problemu i wyspa oraz jej mieszkańcy nadal żyją podzieleni na część północną oraz południową. Spokoju na linii demarkacyjnej pilnują bezustannie wojska ONZ-tu.    

Celem Rządu Cypru są wszelkie działania mające na celu ponowne zjednoczenie kraju i przywrócenie wszystkim Cypryjczykom na całej wyspie prawa oraz wolności wynikających z przynależności Cypru do UE.

Jednakże mieszkańcy północy nie odcięli się w pełni od swoich sąsiadów:
1. Funkcjonuje dla ruchu pieszego przejście graniczne w Nikozji;

2. Młode pokolenie Turczynek chętnie robi zakupy po stronie południowej;

3. Na północy nie zmieniono ruchu ulicznego na prawostronny;

4. Nie zauważyłem tureckich tablic rejestracyjnych na autach w TRCP;

5. Turyści są mile widziani po obu stronach „granicy”;

6. Mieszkańcy TRCP chcieliby mieć przywileje wynikające z przynależności do UE i móc korzystać z jej środków finansowych;

7. Z negatywów: wiele zabytków uległo degradacji i przebudowie – chociażby kościoły na meczety;

8. Dzielnica Famagusty – Varosha – została póki co pogrzebana na lata i niegdyś piękna nadmorska część jest niedostępna i rozsypuje się…

9. Miasto duchów jest pilnowane przez wojsko oraz policję – robienie zdjęć oraz filmów w tym miejscu grozi sporymi nieprzyjemnościami, do zarekwirowania sprzętu foto/video włącznie. Przy ogrodzeniu umieszczona jest strażnica, z której obserwację prowadzi wojskowy. Każda próba złamania zakazu skutkuje ostrzeżeniem w postaci sygnału z gwizdka i donośnego głosu strażnika.

Trzymajmy zatem kciuki za ponowne zjednoczenie wyspy i pokój pomiędzy jej mieszkańcami!

Znajdź najlepszy nocleg na Cyprze na trivago:

Zobacz także cypryjskie mozaiki w Pafos