fbpx

Rakowiecka 37. To adres katowni SB przesiąknięty krwią polskich bohaterów

Więzienie Rakowiecka 37 – tutaj ginęli patrioci polskiego podziemia.

Warszawa, Mokotów. Jest piękne czerwcowe przedpołudnie. Żar bijący z nieba spowalnia naszą marszrutę. Zaraz po wysiadce z metra ruszamy w kierunku więziennej bramy przy ulicy Rakowieckiej w Warszawie. Dzisiejsza dzielnica Mokotów była dawniej odrębną mieściną, nim została włączona w strukturę stolicy w 1916 r.

Jeszcze po drugiej stronie ulicy widzimy na więziennych murach duże plansze z wizerunkami więzionych tu, a potem zabitych żołnierzy powojennego polskiego podziemia niepodległościowego i antykomunistycznego. Tuż przy bramie z dumą w oczach wita przybyłych portret rotmistrza Witolda Pileckiego.

"Z dumą w oczach" - portret zabitego strzałem w głowę rotmistrza Witolda Pileckiego
„Z dumą w oczach” – portret zabitego strzałem w głowę rotmistrza Witolda Pileckiego

Ten wyjątkowo-bohaterski człowiek zgłosił się na ochotnika do obozu koncentracyjnego w Auschwitz celem zawiązania w nim konspiracji wojskowej i zebrania danych na temat zbrodni popełnianych na więźniach przez Niemców.

Więzienie na Rakowieckiej 37. ista ofiar zamordowanych w tym więzieniu w okresie PRL
Lista ofiar zamordowanych w tym więzieniu w okresie PRL

Tuż obok tablicy zawierającej listę osób zamordowanych w okresie PRL-u w tym więzieniu zawieszony jest portret Augusta Emila Fieldorfa pseudonim „Nil”. Pełnił on funkcję generała brygady Wojska Polskiego, organizatora i dowódcy KEDYWU AK (Kierownictwo Dywersji Komendy Głównej Armii Krajowej – dział organizacyjny AK zajmujący się przeprowadzaniem i organizacją akcji bojowych wymierzonych w czasie wojny w Niemców). W Armii Krajowej piastował stanowisko zastępcy Komendanta Głównego.

Na sfingowanym procesie zasądzono dla niego karę śmierci przez powieszenie na szubienicy. Oprawcy odebrali mu śmierć z żołnierskim honorem oraz godnością.

Więzienie na Rakowieckiej 37. Szubienica, na której wieszano ludzi po sfingowanych procesach. Rzeźba głowy generała Fieldorfa "Nila"
Szubienica, na której wieszano ludzi po sfingowanych procesach. Rzeźba głowy generała Fieldorfa „Nila”
Więzienie na Rakowieckiej 37. Katownia SB na Rakowieckiej
Katownia SB na Rakowieckiej

Więzienie oddano do użytku w listopadzie 1904 r. W otwarciu uczestniczył ówczesny gubernator okręgu warszawskiego – Dymitr Mikołajewicz Martynow. Początkowo było to więzienie kryminalne, potem trafiali tu uczestnicy Rewolucji Rosyjskiej w latach 1905-1907.

Katownia SB na Rakowieckiej
Katownia SB na Rakowieckiej

W 1915 r. miasto oraz więzienie opuściły wojska rosyjskie, a na ich miejsce wkroczyła armia niemiecka. Za ich rządów w więzieniu zaostrzono brutalne praktyki stosowane wobec osadzonych w trakcie przesłuchań oraz w czasie ich pobytu.

Więzienie SB na Rakowieckiej 37
Więzienie SB na Rakowieckiej 37

Powstanie Warszawskie to czas, w którym doszło do wyjątkowo krwawej masakry na zamkniętych w celach więźniach oraz na mieszańcach Mokotowa. Padł rozkaz zabicia wszystkich osadzonych. SS-mani najpierw nakazali więźniom z dolnych oddziałów budynku wykopać doły, nad którymi prowadzili egzekucje poprzez strzał w tył głowy.

Więzienie SB na Rakowieckiej 37
Więzienie SB na Rakowieckiej 37

Część osadzonych z górnych kondygnacji postanowiła działać i stawić opór zbliżającym się SS-manom. Niektórym nawet udało się uciec i biegnąc w drewnianym obuwiu po dachu próbowali się ratować przed ostrzałem z broni maszynowej. Ci, którym udało się uciec i przeżyć, stanowili bezcenne źródło wiedzy o tamtych wydarzeniach.

Z końcem wojny więzienie trafia w ręce armii sowieckiej i w marcu 1945 r. pieczę nad nim obejmuje Departament Więziennictwa i Obozów Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego (MBP).

Ekspozycja dotycząca walki naszych bohaterskich ludzi z systemem komunizmu
Ekspozycja dotycząca walki naszych bohaterskich ludzi z systemem komunizmu

Tuż po wejściu do więziennego budynku zwiedzanie rozpoczynamy od wystawy eksponatów związanych z okresem powojennym, w którym nasi patrioci toczyli walkę z postępującą sowietyzacją Polski.

Rzeczy odnalezione na terenie więzienia
Rzeczy odnalezione na terenie więzienia

W szklanych gablotach pokazano odnalezione i przekazane rzeczy należące do polskich bohaterów walczących z komunizmem, często kończących swój krótki żywot w murach tego więzienia.

Żołnierze Wyklęci
Żołnierze Wyklęci

Żołnierze Wyklęci to nasi rodacy o niezłomnej postawie patriotycznej, dążący do niepodległości oraz niezależności wolnej Polski. Zapłacili za tę walkę najwyższą cenę tracąc własne życie.

Kurtka mundurowa mjr. Hieronima Dekutowskiego "Zapory" straconego na Rakowieckiej w 1949 roku
Kurtka mundurowa mjr. Hieronima Dekutowskiego „Zapory” straconego na Rakowieckiej w 1949 roku
Arsenał milicjanta
Arsenał milicjanta
Pozostałości po butach "Inki"
Pozostałości po butach „Inki”

Danuta Siedzikówna – pseudonim „Inka” to młoda dziewczyna, łączniczka i sanitariuszka w oddziale partyzanckim mjr. Zygmunta Szendzielarza „Łupaszki”. Brała udział w akcjach przeciwko NKWD oraz UB. Nie ukończywszy 18 lat została rozstrzelana w ponurych murach więzienia na Rakowieckiej.

Krótka historia Danuty Siedzikówny ps. "Inka"
Krótka historia Danuty Siedzikówny ps. „Inka”
Odznaczenie państwowe dla rtm. Witolda Pileckiego
Odznaczenie państwowe dla rtm. Witolda Pileckiego
Pałki stosowane przez MO, ORMO, ZOMO do bicia protestujących
Pałki stosowane przez MO, ORMO, ZOMO do bicia protestujących

Idąc wzdłuż korytarza czytamy krótkie historie o wyjątkowych i bohaterskich ludziach walczących z „czerwoną zarazą”. Warto przypomnieć sobie lub od nowa poznać ich los oraz drogę jaką przebyli walcząc o naszą przyszłą wolność.

Emil Barachański - licealista, najmłodsza ofiara stanu wojennego. Zapewne oprawcy w lęku przed ujawnieniem ich nazwisk zabili młodego chłopaka, a ciało wrzucili do Wisły
Emil Barachański – licealista, najmłodsza ofiara stanu wojennego. Zapewne oprawcy w lęku przed ujawnieniem ich nazwisk zabili młodego chłopaka, a ciało wrzucili do Wisły
Więzienie na Rakowieckiej 37. Kawałek polskiej historii ludzi walczących o naszą wolność!
Więzienie na Rakowieckiej 37. Kawałek polskiej historii ludzi walczących o naszą wolność!
Więzienie na Rakowieckiej 37. Makieta z zabudowaniami aresztu śledczego i więzienia na Rakowieckiej
Makieta z zabudowaniami aresztu śledczego i więzienia na Rakowieckiej
Więzienie Rakowiecka 37. Wnętrze pawilonu "X"
Wnętrze pawilonu „X”

Dalej wchodzimy do miejsca, które bardzo chcieliśmy odwiedzić – słynny pawilon „X”, w którym przetrzymywano wszystkich aresztowanych bohaterów polskiego podziemia niepodległościowego. Pawilon podlegał wówczas Departamentowi Śledczemu Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego.

Więzienie na Rakowieckiej 37. Wnętrze pawilonu "X"
Wnętrze pawilonu „X”

Obiekt zachował się w nienaruszonym stanie, poza naniesionymi przez lata warstwami farby na ścianach. Układ pomieszczeń oraz schody są w oryginalne. Na bocznej belce schodowej zachował się napis w cyrylicy poświadczający jego historyczne dzieje.

Wchodząc do środka, poczuliśmy wielki respekt do tego miejsca. Trudno wyobrazić sobie, co czuli więźniowie wprowadzani tutaj do środka. Ich przyszłość była niepewna, zabrani siłą ze swoich mieszkań lub wręcz z ulicy, bez przyczyny, bez kontaktu z najbliższymi, bez kontaktu z rodziną.

Więzienie na Rakowieckiej 37. Pawilon "X"
Pawilon „X”

Więzienne cele pawilonu „X” były małe. Pierwotnie miały gościć jednego osadzonego, w realu mieściły ośmiu. Tu za drzwiami w kącie stała muszla klozetowa. Na końcu było okno z kratami, jednak ten wyjątkowy pawilon był pod szczególnym nadzorem i w żaden sposób przebywający w nim ludzie nie mogli kontaktować się ze światem zewnętrznym. W związku z tym faktem, tuż za oknem w bliskiej odległości od niego zamocowane były blindy, przez które więźniowie nie mogli widzieć świata zewnętrznego.

Cela Augusta Emila Fieldorfa "Nila"
Cela Augusta Emila Fieldorfa „Nila”

W celi nie było niczego poza toaletą bez deski. Więzień korzystający z niej nie miał żadnej intymności. Na betonowej podłodze rozkładano do snu cienkie sienniki w ilości niewystarczającej dla każdego osadzonego. Aby móc spać rozkładano je obok siebie i kładziono jeden obok drugiego, by się pomieścić.

Więzienie Rakowiecka 37. Cela Augusta Emila Fieldorfa "Nila"
Cela Augusta Emila Fieldorfa „Nila”
Cela Augusta Emila Fieldorfa "Nila"
Cela Augusta Emila Fieldorfa „Nila”

Muszla klozetowa służyła do wielu celów. Poza funkcją oczywistą, przetrzymywani wykorzystywali wodę z WC do mycia twarzy, zębów, picia oraz prania. Było to działanie uwłaczające ludzkiej godności, mające na celu złamanie ludzkiej psychiki, w szczególności wrogiej dla socjalizmu w mniemaniu oprawców.

Uwięziona Matka Boska Częstochowska
Uwięziona Matka Boska Częstochowska

MATKA BOSKA ARESZTOWANA PRZEZ SB!

Arogancja komunistów osiągnęła apogeum w momencie, w którym postanowili uwięzić obraz Matki Boskiej z Częstochowy. Tak bardzo bali się jego Boskiej mocy, że postanowili zaaresztować go i wziąć górę nad wiarą całego narodu Polskiego. Wiedzieli jak tradycja chrześcijańska jest mocno zakorzeniona w polskim narodzie.

I sekretarz KC PZPR Władysław Gomułka wraz ze swoją ekipą rządzącą obawiali się mocy chrześcijańskiej tradycji zakorzenionej w polskim narodzie - fot. ze zbiorów NAC
I sekretarz KC PZPR Władysław Gomułka wraz ze swoją ekipą rządzącą obawiali się mocy chrześcijańskiej tradycji zakorzenionej w polskim narodzie – fot. ze zbiorów NAC
Kopia obrazu Matki Boskiej z Jasnej Góry aresztowana na 6 lat przez władze PRL!
Kopia obrazu Matki Boskiej z Jasnej Góry aresztowana na 6 lat przez władze PRL!

W maju 1957 roku prymas Stefan Wyszyński udał się do Rzymu wraz z kopią Cudownego Obrazu Matki Boskiej, który został poświęcony przez papieża Piusa XII. Trwały wówczas przygotowania do największej misji duszpasterskiej w Polsce z okazji obchodów Tysiąclecia przyjęcia przez Polskę chrztu Świętego. Program zaplanowano na lata od 1957 do 1966 roku, w którym to wypadało 1000 lat od przyjęcia chrztu od Czechów przez Mieszka I.

Po powrocie do kraju święty obraz z wizerunkiem Maryi z Dzieciątkiem ruszył w drogę po Polsce. W każdej odwiedzonej parafii Maryja pozostawała na całą dobę, co dla mieszkańców było wielkim przeżyciem. Przygotowywali się na jej przybycie w mocno duchowy sposób. Domy, zagrody i kościoły pięknie dekorowano. Modlono się w dzień i w nocy. Komuniści zdawali sobie sprawę z faktu, że przegrywają pojedynek o „dusze” z Kościołem i wiarą w Boga. Postanowili więc działać. Słusznie zauważył to kardynał Stefan Wyszyński wypowiadając te słowa:

„Jeśli przyjdą zniszczyć ten Naród, zaczną od Kościoła gdyż Kościół jest siłą tego narodu”

Kardynał Stefan Wyszyński
Kardynał Stefan Wyszyński

Komuniści obserwowali przebieg peregrynacji, aż do roku obchodów milenium chrztu Polski, w którym funkcjonariusze milicji zaczęli działać. W trakcie przewozu obrazu do Warszawy, MO zajechało drogę pielgrzymom i uprowadziło obraz przewożąc go bezpośrednio do Katedry, gdzie stał w zakrystii w zakratowanym oknie. To był symboliczny widok. Kolejnym miejscem „uwięzienia” był klasztor na Jasnej Górze. Areszt trwał do 1972 roku – przez sześć lat!

Akcja zatrzymania pojazdu przez MO
Akcja zatrzymania pojazdu przez MO
Kopia obrazu Matki Boskiej z Jasnej Góry aresztowana na 6 lat przez władze PRL!
Kopia obrazu Matki Boskiej z Jasnej Góry aresztowana na 6 lat przez władze PRL!

Obraz Matki Boskiej umieszczony w więzieniu na Rakowieckiej ma bardzo wymowne przesłanie. Pokazuje jak pewny siebie i zarazem bezczelny był wówczas system bezpieczeństwa w sowietyzowanej Polsce. Ubecy wierzyli w to, że są w stanie zapanować nad siłą wiary człowieka w Boga, a nawet uwięzić święty obraz Maryi z dzieciątkiem. Dlatego też w mokotowskim areszto-więzieniu umieszczono kopię obrazu jasnogórskiej Madonny.

Zobacz nasze materiały filmowe o tematyce historycznej

Matka Boska Częstochowska
Matka Boska Częstochowska

Cela Rotmistrza PILECKIEGO

Więzienie Rakowiecka 37. Cela rtm. Witolda Pileckiego
Cela rtm. Witolda Pileckiego

Rotmistrz Pilecki to w wyjątkowa postać niezłomnego człowieka, patrioty oraz bohatera. Jego życiorys to gotowy scenariusz na film przepełniony smutkiem i grozą, ale pokazujący człowieka pełnego dumy, honoru i miłości do ojczyzny. W własnej woli zgłosił się do Auschwitz celem zawiązania konspiracji wojskowej i zdobycia dokładniejszych danych o działalności Niemców w obozie i losów więzionych ludzi. Udało mu się uciec z obozu i zajął się dalszą walką z „władzą ludową”. Kosztem poniesionym za swoją działalność było aresztowanie Witolda Pileckiego i uwięzienie w pawilonie X mokotowskiego aresztu.

Cela aresztu, w której rtm. Pilecki spędzał ostatnie chwile swojego życia przez czas sfingowanego śledztwa.
Cela aresztu, w której rtm. Pilecki spędzał ostatnie chwile swojego życia przez czas sfingowanego śledztwa.
rtm. Witold Pilecki w charakterze oskarżonego jako wroga "władzy ludowej" - fot. ze zbiorów NAC
rtm. Witold Pilecki w charakterze oskarżonego jako wroga „władzy ludowej” – fot. ze zbiorów NAC

Rotmistrz Witold Pilecki został skazany na karę śmierci w pokazowym procesie. W trakcie śledztwa był bity i torturowany w celu przyznania się do wymyślonych zarzutów. Na sali sądowej stwierdził – „Ja już żyć nie mogę, mnie wykończono. Bo Oświęcim przy nich to była igraszka”. W 1948 roku zabito go strzałem w tył głowy. Miejscem egzekucji było mokotowskie więzienie przy Rakowieckiej 37… .

Rotmistrz Witold Pilecki – „Starałem się tak żyć, abym w godzinie śmierci mógł się raczej cieszyć, niż lękać”.

Katownia SB na Rakowieckie
Katownia SB na Rakowieckie

W jednej z celem odtworzono betonową podłogę i cienkie sienniki. Sprawdziliśmy pukaniem w ścianę stosowaną przez więźniów metodę komunikacji alfabetem morsa. Było to oczywiście zabronione, jednak ciekawość osadzonych co się dzieje w celi obok i w więzieniu brała górę, nawet kosztem przyłapania przez podłego strażnika. Zdarzały się nawet drobne flirty pomiędzy osadzonym a osadzoną. Kobiety były także tu przetrzymywane i brutalnie torturowane. Zwyrodnialcy z ubecji nie mieli litości dla nikogo.

Typowa cela - sienniki, betonowa podłoga i WC
Typowa cela – sienniki, betonowa podłoga i WC
Więzienie Rakowiecka 37. glądaliśmy dokładnie celę z oryginalną betonową posadzką
Oglądaliśmy dokładnie celę z oryginalną betonową posadzką

Typowy dzień więźnia składał się z porannego apelu, biednego śniadania – przykładowo chleb i kawa zbożowa, spędzania czasu w celi, obrzydliwego a’la obiadu, czasu w celi, głodowej kolacji i ciszy nocnej. W areszcie śledczym na porządku dziennym były całodobowe przesłuchania prowadzone na wyrywki. Więzień nigdy nie był pewny kiedy oficer prowadzący wezwie go na przesłuchanie. W nocy po wielu przesłuchaniach maltretowany więzień padał z wycieńczenia. Aby nie zasnął był bacznie obserwowany przez strażników. Kiedy tylko opadła mu głowa strażnik natychmiast otwierał metalowe drzwi do celi i budził osadzonego. Na dłuższą metę takie tortury stawały się nie do wytrzymania, czego przykładem będą osoby odznaczone medalem za odwagę w walce w Powstaniu Warszawskim, a w mokotowskiej katowni błagające własne matki o wybawienie z rąk oprawców.

Odkopane na terenie więzienia szczątki obuwia oraz rzeczy osobistych zamordowanych więźniów!
Odkopane na terenie więzienia szczątki obuwia oraz rzeczy osobistych zamordowanych więźniów!

Jak można zostać katem własnych sióstr i braci!

Czerwony kolor to zło, krew na rękach oraz komunizm!
Czerwony kolor to zło, krew na rękach oraz komunizm!

Pomieszczenie ze światłem na czerwono zawiera portrety z opisem największych złoczyńców ubeckiej machiny wymiaru sprawiedliwości. Czerwony kolor ma symboliczny wydźwięk. To kolor zła, krwi na rękach i komunistów. Odwiedzając to miejsce poznacie tych, którzy bez skrupułów i z premedytacją, służalczo dla sowietów byli w stanie zabić swoich braci oraz siostry.

Służba SB w PRL. Sala katów - poznajcie ich
Sala katów – poznajcie ich

TUNEL ŚMIERCI – Areszt SB na Rakowieckiej 37 w Warszawie

Więzienie Rakowiecka 37 Warszawa. Tunel śmierci
Tunel śmierci

Tunel śmierci łączył pawilon „X” z „Pałacem cudów” jak nazywali sami więźniowie budynek przesłuchań. Tędy wleczono często na wpół żywych i skatowanych osadzonych.

Dlaczego „Pałac cudów”? – metody śledcze stosowane przez ubeckich oprawców sprawiały, że przesłuchiwany dla uniknięcia śmierci i zaprzestania tortur zgadzał się na wszystkie postawione mu zarzuty, najczęściej wymyślone na potrzeby sporządzenia aktów oskarżenia.

Żołnierze Wyklęci. Katownia SB na Rakowieckiej
Katownia SB na Rakowieckiej

Idąc tunelem śmierci odbiliśmy w prawo do pomieszczenia piwnicznego z zamurowanym oknem i studzienką wypełnioną wodą. W tym miejscu dokonywano także egzekucji strzałem w tył głowy. Więźnia stawiano w futrynie drzwi, oddawano jeden strzał w tył głowy i uśmiercone ciało skazańca lądowało na betonowej podłodze. To miejsce jest przesiąknięte krwią ludzi.

Miejsce torturowania i egzekucji
Miejsce torturowania i egzekucji

Obok znajduje się ciemny i wilgotny karcer. Sam widok i atmosfera tego miejsca wzmagają chęć wyjścia i ucieczki na zewnątrz do słońca. Co czuć musieli więźniowie, których zamykano tutaj na kilka dni bez światła i świeżego powietrza?

Doprecyzuję. W zimie przy -20 stopniach Celsjusza otwierano na oścież zamurowane dziś okno i stawiano więźnia w samej bieliźnie. Miał szczęście jak nie zamarzł i przeżył. W lecie natomiast okno było szczelnie zamknięte, po to, aby panujący wewnątrz zaduch powoli i bezlitośnie uśmiercał osadzonego.

Więzienie Rakowiecka 37. Tak wygląda karcer!
Tak wygląda karcer!
Miejsce tortur i egzekucji osadzonych
Miejsce tortur i egzekucji osadzonych

Wysłuchaliśmy jednej z mrożących krew w żyłach historii osadzonej w pawilonie „X” kobiety. Trafiła tutaj bo walczyła w pięknej polskiej Armii Krajowej.

Kiedy trafiła zimą do tego karceru z przerażeniem zobaczyła wychodzące ze ścian i zakamarków szczury. Bała się niesłychanie, najbardziej pożarcia żywcem. To co stało się dalej brzmi nieprawdopodobnie. Szczury opatuliły jej przemrożone nogi oddając trochę swojego ciepła.

Matka Boska z Dzieciątkiem Jezus przynosiła ulgę i spokój osadzonym
Matka Boska z Dzieciątkiem Jezus przynosiła ulgę i spokój osadzonym
Cela z zachowanym karcerem
Cela z zachowanym karcerem

Zachowany karcer – areszt na Rakowieckiej 37

Sala z mikroskopijnym karcerem
Sala z mikroskopijnym karcerem

W jednej z cel zachował się oryginalny rozmiarowo karcer. Próbowałem do niego wejść ale było to wręcz niemożliwe przedsięwzięcie. Wysokość karceru 150 cm powodowała, że stałem na wpół zgięty w środku z pochyloną głową. Po kilkudziesięciu sekundach zrezygnowałem. Więzień przetrzymywany był nawet przez kilka dni, bez toalety, załatwiając się pod siebie, bez możliwości snu. Ten przychodził z utratą przytomności… .

Mikroskopijny karcer. Areszt Rakowiecka 37.
Mikroskopijny karcer
Mikroskopijny karcer
Mikroskopijny karcer

Ściana zwiastująca śmierć polskim bohaterom… .

Więzienie Rakowiecka 37. Ściana zwiastująca śmierć polskim bohaterom...
Ściana zwiastująca śmierć polskim bohaterom…

Pod tą ścianą wykonywano wyroki śmierci na skazanych bohaterach. Więzień prowadzony był w asyście dwóch ubeków pod tę ścianę śmierci. Potem był tylko strzał w tył głowy.

Więzienie Rakowiecka 37. Odsłonięte miejsca po kulach z broni krótkiej
Odsłonięte miejsca po kulach z broni krótkiej

Tutaj odnaleziono mogiły pomordowanych więźniów oraz okolicznej ludności

Więzienie Rakowiecka 37. Symboliczne mogiły pomordowanych więźniów oraz okolicznej ludności
Symboliczne mogiły pomordowanych więźniów oraz okolicznej ludności
Ku chwale oraz pamięci pomordowanym!
Ku chwale oraz pamięci pomordowanym!
Ku chwale oraz pamięci pomordowanym!
Ku chwale oraz pamięci pomordowanym!
Wybrane tablice pamiątkowe po zamordowanych bohaterach walki o wolną Polskę!
Wybrane tablice pamiątkowe po zamordowanych bohaterach walki o wolną Polskę!

Dziś nasi bohaterowie walczący o wolną i niezależną Polskę stali się zwycięzcami tej sprawy. Przelali własną krew za wolność i suwerenność Polski. Komunizm w końcu padł, a mokotowskie więzienie nikogo już nie zniewoli. Dziś w formie muzeum przypomina o tamtych dramatycznych czasach i bohaterskich ludziach walczących o ojczyznę, zgładzonych przez zbrodniczy system chroniący sowiecką ideę wolności narodów.

Śmierć tych ludzi ukazuje słabość kremlowskiej władzy. Widać jak bardzo Moskwa bała się naszych patriotów, ich siły, charyzmy i zdolności przywódczych.

Przeczytaj także: Pałac Jedlinka i pociąg Hitlera Amerika oraz Podziemny kompleks „Osówka” , a także Księżna Daisy i Zamek Książ

Źródło: SamochodemNaWakacje.pl to blog o pasji do podróżowania z nutą historii

About

You may also like

Masz pytania, komentarze? pisz śmiało, ale z klasą :-)